Cách một ngày nữa là đến tiết Trung Thu, phố lớn ngoài thành càng thêm ồn ào hỗn tạp. Vệ Trúc dịch người tránh một cái xe bò đi ngang qua rồi quay đầu nhìn dòng người đông đúc trên đường lớn, nhỏ giọng trò chuyện với mấy binh lính Tứ Sương khác: "Qua tiết Trung Thu này là nhàn rồi."

Năm đầu tiên chúa thượng đăng cơ nên việc an ninh ở kinh thành càng thêm thắt chặt, chục ngày nay quân Tứ Sương đều bận rộn tuần phòng các vùng thành ở Hoa Lư, Vệ Trúc và mấy người này sớm đã đi mòn mấy con đường lớn này rồi.

Một binh lính đang dựa lưng vào gốc cây ven đường, nhìn hắn gật đầu đáp lại: "Cũng chỉ còn mai và ngày kia nữa thôi." Nói đoạn, thì thấy Lý Công Uẩn dắt ngựa đi đến bèn thẳng lưng, nghiêm chỉnh vái chào.

Lý Công Uẩn thấy vậy khẽ xua tay, đi đến gần nghiêm giọng hỏi: "Xong việc rồi đấy à?"

Vệ Trúc nghe ngài hỏi chỉ biết cúi đầu im lặng, không dám trả lời. Lý Công Uẩn nhìn một lượt Vệ Trúc với mấy binh lính này rồi lạnh giọng nói: "Bắt đầu từ ngày mai cho đến hết tháng các ngươi đi gác cổng thành."

Vệ Trúc với mấy binh lính lúc này mới dám thở phào, cúi người vâng lệnh, nói: "Vâng, thưa phó chỉ huy."

Lý Công Uẩn nghe tiếng đáp này mới xoay người lên ngựa, đi ra khỏi thành. Ngựa dừng trước cổng chùa Tháp* ở ven sông Hoàng Long, Lý Công Uẩn tung mình xuống ngựa. Một chú tiểu đang quét lá rụng trước cổng chùa trông thấy ngài liền dừng quét, chạy qua, nói: "Đại nhân đã đến ạ, ngài để đó đi, con buộc ngựa cho."

Lý Công Uẩn nhìn chú tiểu trước mặt, khẽ mỉm cười gật đầu rồi đưa dây cương cho cậu, xong xuôi mới rảo bước đi vào chùa.

* Chùa Tháp: là ngôi chùa cổ mà nay chỉ còn thấy di tích nền cũ ở ven sông Hoàng Long. Trong số đá tảng chân cột, có viên hình vuông với cạnh đến 1,06m và vòng tròn kệ cột có đường kính 0,68m. Như vậy, kiến trúc xửa hẳn là lớn lắm (Theo: Lịch sử Phật giáo Việt Nam).

Trước sân chùa vang lên tiếng đồng thanh đọc sách của trẻ nhỏ, hai nhà sư từ gian trái của tiền đường đi ra trông thấy ngài liền khẽ cúi đầu, chắp tay ra dấu. Lý Công Uẩn thấy vậy bèn dừng bước, cúi người chắp tay hành lễ.

Một vị sư đợi Lý Công Uẩn đứng thẳng lưng, mới nhẹ giọng hỏi ngài: "Phó chỉ huy sứ đến gặp thầy sao?"

Lý Công Uẩn cúi đầu đáp: "Vâng." Rồi ngẩng đầu nói tiếp: "Chắc thiền sư Quách Ngang vẫn đang dạy chữ, tôi sẽ đứng ngoài này đợi thiền sư."

Vị sư đó nghe ngài nói vậy bèn khẽ lắc đầu, chỉ tay ra phía sau, nói: "Hay ngài vào trong nhà tăng đường* đợi đi, lát nữa thầy dạy xong ta sẽ báo lại với thầy, đại nhân đã đến."

* Nhà tăng đường: là một căn nhà ở sau điện thờ Phật (thượng điện), dùng làm nơi thờ các vị sư tổ đã từng tu ở chùa. Đây cũng là nơi tiếp khách, hội họp của nhà chùa.

Lý Công Uẩn một lần nữa gật đầu, đáp gọn một tiếng "Vâng" rồi mới cất bước vòng ra sau thượng điện đi đến tăng đường.

Lá rụng rơi xuống khoảng sân trước tiền đường, tiếng đọc sách của trẻ con vẫn còn vang rõ, Lý Công Uẩn ngồi trong nhà tăng đường, nhắm mắt lắng tai nghe chốc lát. Ngài nhớ lại vài chuyện ngày còn nhỏ, lúc sống cùng với thầy ở chùa Lục Tổ*, cũng nghịch ngợm không học bài bị thầy trách phạt quỳ trước tượng phật thì không kìm lòng được khẽ mỉm cười.

* Chùa Lục Tổ: Còn gọi là chùa Kim Đài, chùa Đài, chùa Quỳnh Lâm, nay ở làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh.

Chỉ một lát sau, tiếng đồng thanh đọc sách lại im bật, Lý Công Uẩn tiện tay rút một quyển trong số kinh kệ trên bàn, cúi đầu dở ra xem, sách ngài xem là kinh Tổng trì*. Lý Công Uẩn chống cằm, chăm chú lật dở đọc từng trang, đôi khi gặp những chỗ không hiểu ngài chỉ khẽ nhíu mày. Lúc ngẩng đầu lên đã thấy sư Quách Ngang đi vào liền đứng dậy, chắp tay hành lễ với ông.

* Kinh Tổng trì: Thiền sư Ấn Độ Tỳ Ni Đa Lưu Chi đã dịch kinh 'Đại thừa phương quảng tổng trì' tại chùa Pháp Vân. Gọi tắt là kinh 'Tổng trì', đây là kinh về mật giáo.

Người bước vào mặc một thân áo nâu sòng, pháp tướng trang nghiêm, dáng vẻ trầm mặc, ông đi đến bên cạnh, cúi người nhìn trang kinh Lý Công Uẩn đọc dở đang đặt trên bàn bèn khẽ mỉm cười, đưa tay ra dấu, nói: "Đầu giờ chiều nay có buổi tụng kinh nếu đại nhân có lòng cũng có thế đến."

Lý Công Uẩn nhìn ông ngồi xuống phía đối diện mới ngồi xuống theo, ngài hơi lắc đầu, nhẹ giọng đáp lời: "Cảm ơn thiền sư nhưng tôi chỉ đến một lát rồi phải đi ngay. Ngày mai là đêm Trung thu, công vụ bận rộn không thể đến được lễ bái nên hôm nay mới đến trước một ngày."

Sư Quách Ngang vươn tay rót một chén trà rồi đưa đến trước mặt Lý Công Uẩn, nói: "Đại nhân có lòng rồi. Đợt tháng sáu vừa rồi trời mưa dai dẳng nhiều ngày, chùa ở ven sông nên bị ngập lụt rất nhiều, đại nhân cũng quyên góp ủng hộ tu sửa lại chùa. Nay đại nhân đến ta mới có thể cảm ơn thiện sự của ngài."

Lý Công Uẩn cúi đầu nhận chén trà ông đưa, nói: "Thiền sư đừng nói vậy, đây là việc phải làm. Tôi từ nhỏ đã ở với thầy, nương nhờ cửa phật, được thầy dạy dỗ mà nên, ủng hộ quyên góp tuy không nhiều nhưng là chút lòng của bản thân."

Sư Quách Ngang nghe ngài nhắc đến sư Vạn Hạnh bèn khẽ gật đầu, tiếp lời: "Hai hôm trước trong chùa Vạn Tuế trong đại nội dựng đèn quảng chiếu, ta cũng đã gặp qua thiền sư."

Lý Công Uẩn mỉm cười, gọi ông: "Thiền sư! Thầy vẫn khoẻ chứ ạ?"

"Vẫn khoẻ. Đại nhân vẫn chưa gặp thầy mình sao?"

Lý Công Uẩn lắc đầu, nhẹ giọng nói: "Vâng ạ. Lần này, thầy trở về kinh đều ở trong chùa Vạn Tuế, tuy trung thu năm nay trong cung lễ nhạc, yến tiệc đều tiết chế nhưng lễ bái thì không thể thiếu vì vậy nên tôi vẫn chưa có dịp gặp thầy, chắc phải qua trung thu mới có thể gặp được thầy."

Hai người trò chuyện đến gần giờ tụng kinh buổi chiều, Lý Công Uẩn mới đứng dậy cúi người đưa tay hành lễ với ông rồi quay người rời đi. Ngài không trở về phòng trực của quân Tứ Sương mà lại một mình dong ngựa đi men theo sông Hoàng Long, đi về phía bến sông.

Cuối giờ Thân (khoảng 5h00 chiều) trời vẫn còn nắng, bến sông tràn ngập tiếng người hỗn tạp. Gió trên mặt sông thổi tới mang theo hơi nước khẽ thổi bay tà viên lĩnh trên người ngài, Lý Công Uẩn cúi người giữ vạt áo mình, chậm rãi bước đi.

"Phó chỉ huy!"

Đằng sau truyền đến một tiếng gọi ngài, Lý Công Uẩn dừng bước, quay người nhìn lại thì trông thấy một người đánh xe bò đang chạy về phía mình. Khi hắn đến trước mặt, Lý Công Uẩn liền nhíu chặt mày, ngài... nhận ra người này. Tháng hai năm nay quân cấm vệ chiêu mộ tuyển quân, người này cũng là một trong số ít những người từ trong dân gian được chọn ra, là kẻ thật sự có tài.

"Đàm Thán?" Lý Công Uẩn nhíu mày, thử gọi tên hắn.

Đàm Thán nghe ngài gọi tên mình, có phần sửng sốt rồi rất nhanh cười rạng rỡ, nói: "Phó chỉ huy vẫn nhớ tên thuộc hạ..." Hắn nói đến đây liền im bật, đầu cúi gằm ngượng ngùng xấu hổ không dám nhìn ngài.

Lý Công Uẩn nhìn dáng vẻ của Đàm Thán rồi lại nhìn ra chiếc xe bò sau lưng hắn, nghiêm túc hỏi: "Ngươi bị đuổi khỏi quân cấm vệ rồi sao?"

Đám Thán nghe ngài hỏi, cúi đầu càng sâu, giọng điệu nói ra cũng có phần hổ thẹn: "Vâng ạ."

"Từ khi nào?"

"Giữa tháng bảy ạ"

"Ừ." Lý Công Uẩn vẫn nhìn hắn, chỉ nhẹ giọng đáp lại một tiếng này. Mãi sau ngài mới nói tiếp: "Sao lại bị đuổi? Ngươi đã phạm phải lỗi gì?"

Đàm Thán ngẩng đầu ngước nhìn ngài, trên mặt phảng phất nét xấu hổ rồi lại cúi đầu đáp: "Là thuộc hạ..." Chữ 'thuộc hạ' này, hắn lại dùng sai, bèn tự tát vào miệng mình một cái rồi nhanh chóng sửa lời: "Mong đại nhân đừng trách, là tôi lỡ lời."

Lý Công Uẩn khẽ cười, lắc đầu nói: "Không sao."

"Là tôi đánh bạc trong phòng trực của phủ Thân vệ, Hữu chỉ huy sứ biết được nên..."

Hắn nói đến đây liền dừng hẳn không nói tiếp nữa. Lý Công Uẩn cũng chỉ gật đầu đã hiểu, rồi nhẹ giọng nói: "Phạm lỗi như vậy nên đuổi." Nói đoạn, nhìn thẳng Đàm Thán, hỏi: "Ngươi khó nhọc lắm mới có thể thông qua lần tuyển quân đó để vào được trong quân cấm vệ, phạm lỗi như vậy, liệu có thấy hối hận không?"

Đàm Thán ngẩng đầu, thẳng thắn đáp: "Hối hận vô cùng ạ. Nhưng như đại nhân nói, phạm quân lệnh không nên tha."

Lý Công Uẩn nhìn hắn, cân nhắc một hồi mới nghiêm túc nói: "Lúc nãy ngươi dùng sai xưng hô vậy thì từ giờ cứ dùng như vậy đi. Không cần phải sửa nữa."

"Đại nhân." Đàm Thán sững người, nhỏ giọng gọi ngài.

Lý Công Uẩn gật đầu, nói tiếp: "Không hiểu ý ta sao?"

Đàm Thán sửng sốt, hốc mắt dần hoe đỏ, run giọng hỏi ngài: "Phó chỉ huy, ngài nói thật ạ?"

"Ừ." Lý Công Uẩn khẽ cười, nói với hắn: "Nhưng ngươi phải nhớ, là ta trọng tài của ngươi nên mới cho ngươi quay lại, nếu ngươi ngựa quen đường cũ thì đừng trách ta nghiêm khắc với ngươi."

Đàm Thán nghe xong lời Lý Công Uẩn nói, vội quỳ xuống trước mặt ngài, nét mặt không giấu nổi vui mừng, giọng run run nói: "Thuộc hạ xin nhớ lời dạy của đại nhân. Từ nay về sau nghe lệnh dưới trướng của ngài."

Lý Công Uẩn bước đến gần, cúi người kéo hắn đứng lên, nói: "Quân Tuỳ Long và điện tiền quân ngươi không vào nổi nữa rồi. Sáng mai ngươi đến phòng trực của quân Tứ Sương tìm gặp Vệ Trúc nói với hắn là ta bảo ngươi đến nhận thẻ bài."

"Thuộc hạ tạ ơn đại nhân."

Lý Công Uẩn vỗ vai hắn, cười nói: "À... ngươi đến cổng thành tìm Vệ Trúc nhé, mấy nay hắn sẽ không ở phòng trực đâu."

"Vâng, thưa phó chỉ huy."

* Lời tác giả: Phật giáo Việt Nam thời Đinh - Tiền Lê có hai dòng thiền là Tỳ Ni Đa Lưu Chi và Vô Ngôn Thông. Theo mạch truyện tác giả để nhân vật sư Quách Ngang theo thiền phái Tỳ Ni Đa Lưu Chi đề phù hợp với mạch truyện sau này. Chi tiết này hoàn toàn là hư cấu, trong chính sử không có ghi chép cụ thể.

Về sư Vạn Hạnh: Theo phả hệ được ghi chép trong Thiền Uyển tập anh, sư Vạn Hạnh thuộc phái thiền Tỳ Ni Đa Lưu Chi thế hệ 12.

- Kiến thức về phật giáo của tác giả hiện tại rất hạn chế và không thể tránh được sai sót, nếu mọi người thấy lỗi sai có thể góp ý trực tiếp với tác giả. Cảm ơn mọi người!